Ronald Buijs werkt al jaren in de zorgsector. Zo was hij voorzitter van de Raad van Bestuur bij ouderenzorginstelling De zorgcirkel en directeur bij de Kinderjeugdpsychiatrie & autisme bij Yulius. In 2022 startte hij bij zorginstelling Laurens, waar woonlocatie Borgsate onderdeel van is. Al snel kreeg Buijs de uitdagende opdracht om met de renovatie van het pand aan de slag te gaan. Hij besloot dit niet alleen te doen, maar om buurtbewoners bij deze renovatie te betrekken door middel van een burgerberaad.

Ronald Buijs. Foto: Nina van der Klauw.

Begane grond als ontmoetingsplek

De nieuwe begane grond moet een ruimte worden waar bewoners van Borgsate, en bewoners van de omliggende wooncomplexen Borghave en Meyburg, samen kunnen komen met andere buurtbewoners van Schiebroek.  De droom: een prettige, laagdrempelige ontmoetingsplek voor iedereen in de wijk.

Ook ziet Buijs eenzaamheid onder ouderen als een belangrijke reden voor de renovatie. ‘Wij hebben uitdagingen in de zorg waar we als samenleving mee aan de slag moeten. De grootste uitdaging die wij zien, is ouderen van betekenis laten zijn en blijven in de maatschappij. Wij zien graag een verschuiving van het zorgen voor ouderen naar het samenleven met ouderen. Vele decennia was het uitgangspunt: je wordt ouder, je ontwikkelt kwetsbaarheden en we gaan voor je zorgen. Dit heeft geleid tot goede ouderenzorg in Nederland. Echter zien we een toenemende vereenzaming in Nederland.’

We zien graag een verschuiving van zorgen voor naar samenleven mét ouderen.

Buijs schetst een beeld van de relatief 'geïsoleerde' wereld van de woonzorglocatie Borgsate: ‘Een oudere gaat naar een woonzorglocatie en ontvangt vaak nog maar één of twee keer per week bezoek van familie of buren. Ouderen worden als het ware uit het sociale systeem getrokken. En dat is niet wenselijk.’

Tijdens de inloop van bijeenkomst 4 serveerde een deelnemer koffie vanuit zijn koffiekar van Blijeboon.nl. Deelnemers konden een bericht achterlaten op de mok van een ander. Foto: Brandon Baan.

Ouderen weer onderdeel maken van de maatschappij

Het isoleren van zorgbehoevende ziet Buijs ook op andere vlakken terug in de zorgsector, bijvoorbeeld tijdens zijn werk in de kinderjeugdpsychiatrie: ‘We hebben de neiging om “mensen met een probleem” om efficiëntieredenen bij elkaar te zetten. Kinderen met psychische problematiek worden bijvoorbeeld uit het onderwijs gehaald en voor twee jaar opgenomen. Gehandicapte mensen worden vaak buiten de wijk, en bijvoorbeeld op locaties in bossen, verzorgd.

Maar het is natuurlijk niet zo zwart-wit. Je ziet ook steeds meer mensen met een ondersteuningsbehoefte die juist onder de mensen komen en een rol hebben in een wijk. Vereenzaming en isolatie leidt tot een enorme zorgvraag. En het antwoord op deze zorgvraag hoeft niet altijd zorgverlening te zijn. Vaak kan het ook worden opgelost door iemand onderdeel te laten zijn van de samenleving.’

Buijs ziet een kans om op de nieuwe begane grond de woonzorglocatie en de wijk samen te brengen. ‘Het ideaalbeeld is dat ouderen weer onderdeel zijn van de maatschappij. En dat is best een uitdaging. Het is een ambitieus doel en we moeten dat terugbrengen tot kleine stappen. Met het betrekken van buurtbewoners bij dit vraagstuk zetten we een eerste stap.’

Buurtbewoners betrekken

Het uitgangspunt voor de begane grond van Borgsate is dat het een ontmoetingsfunctie heeft. Zodat ouderen onder de mensen komen en in contact blijven met de medemens. Buijs: ‘Bij Laurens realiseerden we ons: hoe kunnen we het over de samenleving hebben, als we niet met de samenleving spreken? We moeten de buurtbewoners in het proces betrekken. Ze zijn al deskundig in hun rol als burger. Ze nemen levenservaring en hun perspectief op de omgeving mee. Toen volgde de vraag: hoe betrekken we hen? Het boekje van Eva Rovers, Nu is het aan ons, is een sterk pleidooi voor burgerberaden en zette me aan het denken.’

EMMA heeft veel ervaring met burgerberaden, waar deelnemers meedenken over een maatschappelijk vraagstuk en input leveren voor een oplossing of beleid. Een burgerberaad in de zorgsector was, ook voor EMMA, een primeur. In 2023 heeft het Burgerberaad Zorg Zeeland plaatst gevonden, een initiatief van de regionale samenwerkingsverband Zeeuwse Zorg Coalitie. Echter, een burgerberaad in opdracht van een zorginstelling, zoals dat bij Borgsate plaatsvindt, is voor het eerst. Gedurende vijf bijeenkomsten spraken wijkbewoners over de vraag: hoe kunnen we de begane grond van Borgsate inzetten, zodat de wijk een actieve rol pakt in het welzijn en de zelfredzaamheid van ouderen? Bij één van deze bijeenkomsten waren ook experts aanwezig, zoals een zorgprofessional en een wijknetwerker, zodat alle vragen deskundig beantwoord werden.

Ideeën die écht werken

Buijs is positief verrast door de betrokkenheid van iedereen in de wijk: ‘De wijkbewoners zijn enorm betrokken. Bij de eerste bijeenkomst vroeg iemand aan mij of hij ook onderdeel kon zijn van de uitvoering. Dat is natuurlijk fantastisch dat wijkbewoners na de laatste bijeenkomst op 25 april betrokken willen blijven bij de uitvoering van de plannen!’  

Ook de deelnemers merken een fijne sfeer en diepgaande betrokkenheid bij dit burgerberaad. Mariëlle (59) geeft aan: ‘Ik vind het leuk dat er verschillende zienswijzen zijn en we elkaar toch aan het einde kunnen vinden in de ideeën.’ Anneke (31) heeft een plan vanuit haar eigen ervaring als moeder van jonge kinderen opgesteld: ‘Leuk om mee te denken! De behoefte voor dit plan, dat een ontmoetingsruimte biedt waar kleine kinderen en ouders zich kunnen vermaken met onder meer boekjes en kinderliedjes, komt voort uit eigen ervaring.’ Deelnemers hopen vooral op een mooie invulling van de benedenverdieping en ‘natuurlijk dat mijn plan doorgaat’, voegt Mariëlle (59) eraan toe met een lach.

Op basis van de input van de deelnemers geeft Laurens invulling aan de renovatie van de benedenverdieping. Het gekregen mandaat is dat ten minste drie van de voorgestelde ideeën daadwerkelijk zullen worden uitgevoerd, in samenwerking met de wijk. Buijs verwacht mooie resultaten: ‘Ik verwacht dat er ideeën uit voortkomen die echt gaan werken, omdat ze zijn bedacht door de mensen zélf. Betere ideeën, nieuwe ideeën en toepasbare ideeën, waarin zowel de bewoners als de buurt van betekenis kunnen zijn.’